Dyskopatia - co to jest, objawy dyskopatii, diagnoza, leczenie

Dolegliwości powiązane z krążkiem międzykręgowym odcinka lędźwiowego kręgosłupa potocznie nazywanego dyskiem są zdecydowanie najczęstszym zaburzeniem układu ruchu. Niektóre doniesienia naukowe mówią nawet o tym, że ból związany z dyskiem wystąpi przynajmniej raz w ciągu życia u KAŻDEGO z nas. Niestety, u większości z reguły nie kończy się na pojedynczym epizodzie. Dyski międzykręgowe jak wszystkie tkanki w naszym ciele starzeją się naturalnie, proces ten może prowadzić do wypuklin i przepuklin krążka, co z kolei wpływa negatywnie na struktury otaczające dysk.

BUDOWA DYSKU

Krążek międzykręgowy w odcinku lędźwiowym znajduje się pomiędzy dwoma kręgami i jest do nich przytwierdzony. W tym miejscu musimy obalić zatem pierwszy mit na temat dysku, który jest bardzo powszechny, a mianowicie DYSK NIE WYPADA. Z anatomicznego punktu widzenia jest to po prostu niemożliwe.

Sam dysk składa się z dwóch struktur: jądra miażdżystego oraz pierścienia włóknistego. Jądro jak sama nazwa wskazuje, znajduje się centralnie i jest otoczone przez pierścień. Konsystencja jądra u młodych osób przypomina pastę do zębów, a w miarę starzenia się organizmu staję się coraz mniej płynne. Pierścień otaczający jądro składa się z 10-20 naprzemiennie ułożonych włókien kolagenowych, oznacza to, że jest strukturą silną, ale też elastyczną.

Na powyższym obrazku widzimy również, że dysk jest strukturą unerwioną przez nerw sinuwertebralny, a co za tym idzie, jeśli dojdzie do jego uszkodzenia, będziemy odczuwać ból.

PRZEPUKLINY I WYPUKLINY, CZYLI PATOLOGIA DYSKU

Często pierwsze problemy z kręgosłupem możemy zaobserwować już koło 20 roku życia. Brak obciążania pleców spowodowany brakiem ruchu i monotonnymi pozycjami siedzącymi prowadzi do słabszego odżywienia dysku. Leżące centralnie jądro zaczyna napierać na osłabiony pierścień i podrażniać go. Dochodzi do tak zwanego „postrzału” najczęściej wywołanego ruchem w pozycji pochylonej. Prowadzi to do ostrego miejscowego bólu oraz odruchowego mocnego napięcia mięśni. Faza ta opisywana jest jako przesunięcie masy wewnątrzdyskowej. Kolejnym etapem degeneracji jest protruzja (wypuklina). Dochodzi tutaj już do rzeczywistego uszkodzenia kilku warstw pierścienia włóknistego. Ostatnim etapem jest przepuklina, która oznacza, że wszystkie warstwy pierścienia zostały uszkodzone.

OBJAWY USZKODZENIA KRĄŻKA

Bardzo istotne jest to, że u części osób uszkodzenia dysku będą do pewnego momentu zupełnie bezbolesne. Niestety jest też znaczny odsetek osób, które te zmiany odczują. Należy zaznaczyć, że dolegliwości związane z krążkiem mogą dawać bardzo różne objawy. Nie wszystkie dolegliwości opisane poniżej muszą występować u pacjenta, aby postawić diagnozę „dyskopatia”.

1. Lokalizacja bólu:

Ból z reguły będzie rozlany na cały obszar dolnego odcinka pleców w postaci pasma w poprzek kręgosłupa lędźwiowego,
Możliwe jest promieniowanie do pośladka, tylnej strony uda czy nawet łydki,
Dodatkowo pacjenci często skarżą się na uczucie sztywności, ucisku lub rozpierania w plecach.

2. Czynności nasilające ból:

Problem ze wstaniem z łóżka rano, ze względu na dużą sztywność i ból,
Ból nasila się głównie w pozycjach statycznych jak np. siedzenie, jazda autem,
Po dłuższym bezruchu ciężko jest wstać z siedzenia lub wyjść z auta,
Nasilenie objawów podczas schylania się,
Problem z powrotem do pozycji wyprostowanej po dłuższym utrzymywaniu pozycji zgiętej,
Szybkie i dynamiczne ruchy jak np. skręty tułowia czy obroty w łóżku są mocno bolesne,
Prowokacja dolegliwości w trakcie kaszlu i kichania.

3. Czynności zmniejszające ból:

Poranna sztywność i ból kręgosłupa zmniejszają się po rozchodzeniu,
W trakcie dnia pacjenci znacznie lepiej czują się podczas lekkiej aktywności jak np. chodzenie,
Podczas leżenia najbardziej komfortowe pozycje to leżenie na plecach ze zgiętymi nogami lub na boku również z ugiętymi kolanami,
W nocy w zaśnięciu pomaga częsta zmiana pozycji, zbyt długie utrzymywanie jednej pozycji nasila dolegliwości.

4. Początek dolegliwości:

Problem z reguły jest wieloletni z niewielkimi „postrzałami” na początku, które w szybkim czasie leczyły się samoistnie,
Wraz z upływem czasu kolejne epizody były coraz bardziej intensywne, a ich regeneracja trwała znacznie dłużej,
W końcowym etapie nawet niewielki zwłaszcza gwałtowny ruch może wywołać spory ból,
Bardzo typowy początek dolegliwości to pojawienie się bólu podczas schylania się czy podnoszenia,
Często największe dolegliwości nie pojawiają się od razu po urazie, a dopiero następnego dnia rano.

DIAGNOSTYKA

To, co tutaj napiszemy w kontekście diagnostyki, może wydawać się bardzo dużą zuchwałością, ale obecne wytyczne WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) jednoznacznie NIE ZALECAJĄ wykonywania badań obrazowych takich jak RTG czy MRI (Rezonans Magnetyczny), w przypadku dolegliwości bólowych kręgosłupa. Wykonywanie badania MRI bez obecności objawów neurologicznych u Pacjenta jest bezużyteczne, a wręcz obecnie wiemy, że Pacjenci, którzy widzą jakieś zmiany w badaniu MRI, mają gorsze wyniki w terapii, dlatego też badanie to nie powinno być zalecane rutynowo. Widzenie zmian w rezonansie, które mogą, ale wcale nie muszą być związane z naszym bólem, wywołuje strach, niepokój oraz negatywnie wpływają na proces rekonwalescencji. W jaki sposób zatem jesteśmy w stanie postawić prawidłową diagnozę? Przede wszystkim bardzo dokładny wywiad z pacjentem odnośnie jego dolegliwości, a następnie precyzyjne badanie manualne. Dokładnie w taki sposób działamy w naszym gabinecie.

Aż 80% pacjentów w naszym gabinecie to osoby z problemami „dyskowymi” dzięki temu możemy śmiało powiedzieć, że jesteśmy specjalistami w dziedzinie diagnostyki oraz leczenia chorób kręgosłupa lędźwiowego.

LECZENIE

Na leczenie pacjentów z objawami dyskopatii będą składały się trzy kluczowe elementy: edukacja, terapia manualna oraz terapeutyczny trening medyczny. Poniżej postaramy się, dokładnie opisać jak wygląda i z czego składa się każdy z tych elementów.

EDUKACJA PACJENTA

1. Częsta zmiana pozycji w trakcie dnia – Struktury naszego kręgosłupa odżywiają się podczas ruchu, a co za tym idzie długie utrzymywanie pozycji zwłaszcza siedzącej, u osób z dyskopatią będzie znacznie nasilało dolegliwości bólowe. Co zatem możemy zrobić ? Często zmieniać pozycje w trakcie dnia! 15-20 minut siedzenia, następnie 10-15 minut chodzenia, po których przechodzimy do pozycji leżącej na 15-20 minut (leżenie najlepiej w pozycjach odciążających wymienionych niżej).

2. Delikatna aktywność fizyczna – Tak jak wspominaliśmy wyżej, dysk będzie odżywiał się podczas aktywności fizycznej. W pierwszym etapie leczenia, gdy ból jest intensywny, ta aktywność musi być jednak delikatna. Najlepszym rozwiązaniem są krótkie, powolne 20-25 minutowe spacery. Częstotliwość takiej aktywności to 1-2 razy dziennie. Oczywiście po ustąpieniu ostrego bólu, pacjent będzie mógł wrócić do większej aktywności jak bieganie, jazda na rowerze czy gra w piłkę nożną.

3. Pozycja odciążająca „krzesełko” – Krążek międzykręgowy będzie odżywiał się w również w pozycjach leżących. Co więcej, pozycje leżące możemy zmodyfikować, tak aby to odżywienie było, jak najbardziej optymalne. Poniżej przedstawiamy dwie bardzo efektywne pozycje odciążające. Pierwsza z nich to tak zwane „krzesełko”. W tym ułożeniu mamy praktycznie 100%-owe odciążenie kręgosłupa lędźwiowego. Dodatkowo dochodzi do zwiększenia przestrzeni w kanale kręgowym, co zapewnia bardziej optymalny odpływ obrzęku, który drażni nasz dysk i nasila ból pleców. Zastosowanie krzesełka trzy razy dziennie po 15 minut z reguły daje znaczną ulgę w bólu.

Krzesełko – bardzo istotny jest kąt zgięcia w stawach kolanowych i biodrowych, który musi wynosić 90 stopni.

4. Pozycja odciążająca do spania – Pozycja numer dwa to leżenie na boku z wałkiem pomiędzy nogami. W tej pozycjach pacjent z dyskopatią powinien starać się zasypiać, daje ona identyczne rezultaty jak „krzesełko”. Oczywiście w trakcie spania wałek samoistnie będzie zmieniać swoje położenie, natomiast samo przebywanie w tej pozycji podczas zasypiania daje wyraźny efekt przeciwbólowy i często pozwala pacjentowi przespać całą noc bez bólu.

Tak jak w „krzesełku” kąt zgięcia stawów kolanowych i biodrowych to 90 stopni.

Należy zaznaczyć, że trzymanie się powyższych zaleceń jest kluczowym elementem terapii, u pacjentów z problemem dyskowym. Nie stosowanie się do powyższych zaleceń będzie znacznie wydłużało lub nawet uniemożliwiało postępy w terapii.

TERAPIA MANUALNA

Terapia Manualna jest specjalną formą fizjoterapii, która opiera się na specyficznym badaniu i terapii bólu oraz problemów z układem mięśniowo-szkieletowym. Jak sugeruje sama nazwa „terapia manualna”, związana jest z pracą rąk terapeuty na ciele Pacjenta. Taka postawa daje możliwość do dokładnej i zlokalizowanej mobilizacji oraz terapii bólu, np. w obrębie kręgosłupa. Poniżej zaprezentujemy kilka przykładowych technik, jakie stosujemy w naszym gabinecie u pacjentów z dyskopatią.

Filmik 1. Technika przedstawiona w powyższym filmiku ma za zadanie wprowadzić ruch w segment kręgosłupa, który jest bolesny. Jak pisaliśmy wcześniej, dysk odżywiał się będzie właśnie w ruchu. Mobilizacja ta jest bardzo precyzyjna oraz delikatna. Pomimo swojej prostoty daję bardzo szybkie efektu w postaci zmniejszenia bólu oraz zwiększenia zakresów ruchu kręgosłupa lędźwiowego u pacjentów z dyskopatią.

Filmik 2. Technika Rotacyjna ma na celu odbudowę ruchu rotacji, w kręgosłupie lędźwiowym. Ruch rotacji w kręgosłupie lędźwiowym jest bardzo istotny, ponieważ jego ograniczenia będą prowadzić do zwiększenia sił ścinających działających na krążek międzykręgowy. Zbyt duża kompresja dysku będzie z kolei prowadzić do urazów w jego obrębie, czyli tak zwanej dyskopatii. Po 3-5 minutach mobilizacji uzyskamy bardzo wyraźny wzrost zakresu rotacji tułowia.

Filmik 3. Celem masażu tkanek głębokich jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz przywrócenie odpowiedniej elastyczności i zakresu ruchu w stawach kręgosłupa. Wbrew powszechnym opiniom nie jest zabiegiem bolesnym. Wszystkie techniki wykonuje się wolno i precyzyjnie, z odpowiednią siłą nacisku dobraną indywidualnie do napięcia tkanek w ciele pacjenta. Skuteczność masażu tkanek głębokich potwierdzona jest między innymi w zespołach bólowych dolnego kręgosłupa, takich jak dyskopatia czy rwa kulszowa.

Filmik 4. Igłoterapia polega na wprowadzeniu przez skórę cienkiej i pełnej igły w napięte pasmo mięśniowe, bez podawania jakichkolwiek preparatów farmakologicznych ani suplementów. Głównym mechanizmem oddziaływania igłoterapii suchej jest wywoływanie procesów odwrażliwienia obwodowego (zmniejszenie bólu), które wynika z odżywienia tkanki mięśniowej przez stymulacje igłą. Igłoterapia świetnie sprawdzi się we wszelkiego rodzaju dolegliwościach bólowych ze strony układu mięśniowo-szkieletowego.

Filmik 5. Manipulacja kręgosłupa lędźwiowego, czyli potoczne „nastawianie kręgosłupa”. Tak jak wspominaliśmy na początku artykułu, żadną techniką manualną nie jesteśmy w stanie zmienić położenia naszego kręgu czy dysku. Wynika to z tego, że nasz kręgosłup to naprawdę bardzo stabilna struktura. W jaki sposób działa zatem manipulacja? Tak jak wszystkie techniki manualne w szybki sposób uśmierza ból oraz poprawia elastyczność kręgosłupa.

Wszystkie wyżej opisane techniki będą w szybki sposób zmniejszały ból oraz poprawiały elastyczność kręgosłupa lędźwiowego. Należy jednak pamiętać, że efekt ten nie będzie trwały bez odpowiedniego treningu terapeutycznego, czyli ćwiczeń.

MEDYCZNY TRENING TERAPEUTYCZNY

Medyczny Trening Terapeutyczny polega na ułożeniu indywidualnego programu ćwiczeń dla osób z dolegliwościami bólowymi układu ruchu. Dzięki niemu możliwe jest szybsze zniwelowanie bólu, jak również zapobieganie jego nawrotom. Dzięki niemu pacjenci mają możliwość szybciej powrócić do zdrowia i pracy. Indywidualny program ćwiczeń zapewnia znacznie szybszy powrót do czynności dnia codziennego, jak również jest kluczowym elementem dzięki, któremu unikniemy nawrotów dolegliwości.

W pierwszym etapie leczenia trening ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych poprzez wykonywanie powtarzalnych ruchów kręgosłupa lędźwiowego, w kolejnych etapach ćwiczenia będą miały na celu zwiększanie siły oraz wytrzymałości mięśni miednicy, oraz tułowia.

Filmik 6. W powyższym filmiku przedstawiamy ćwiczenia z pierwszego etapu leczenia. Ćwiczenia te będą w bardzo efektywny sposób odżywiać nasz dysk, a co za tym idzie, dają znakomity efekt przeciwbólowy.

Filmik 7. Drugi etap treningu to ćwiczenia wzmacniające. Ćwiczenia te mają na celu zwiększeni siły oraz wytrzymałości najważniejszych mięśni stabilizujących nasz kręgosłup lędźwiowy. Bardzo istotne jest to, żeby w tę część treningu wchodzić, dopiero gdy ból kręgosłupa jest na minimalnym poziomie, czyli około 4-6 tygodnia od wystąpienia ostrego bólu.

Jeśli podczas wykonywania powyższych ćwiczeń pojawi się ból, to musimy określić jego skale od 0 do 10 (0 to brak bólu, 10 to największy ból, jaki odczuwaliśmy kiedykolwiek). W przypadku powyższych ćwiczeń nie chcemy prowokować silniejszego bólu niż 3-4 na 10, dodatkowo w trakcie wykonywania treningu ból nie może się nasilać, byłoby idealnie, gdyby wręcz się zmniejszał, ewentualnie utrzymywał na takim samym poziomie.

Podsumowując część związana z Medycznym Treningiem Terapeutycznym, ćwiczenia z pierwszego etapu wykonujemy, gdy ból jest na wysokim poziomie przez pierwsze 2-4 tygodni. Natomiast etap drugi ćwiczeń, czyli trening wzmacniający rozpoczynamy w momencie ustąpienia ostrego bólu, czyli około 4-6 tygodnia.

PODSUMOWANIE

Przechodząc do podsumowania, jest cała masa badań naukowych, które bardzo jasno pokazują, że leczenie dyskopatii musi składać się z wszystkich wyżej wymienionych elementów: ćwiczeń, edukacji oraz terapii manualnej. Takie podejście zapewnia bardzo szybką ulgę w bólu oraz przede wszystkim zapobiega dalszym nawrotom epizodów bólowych, dlatego właśnie takie rozwiązania stosujemy w naszym gabinecie w Nowym Sączu na ul. Radziecka 19.

Zobacz co u nas

O NAS

Nazywam się Krystian Strojny. Jestem fizjoterapeutą oraz założycielem firmy SpineMedica – specjalistyczne leczenie bólu kręgosłupa i stawów. Na co dzień pracuje w swoim prywatnym gabinecie, pomagając pacjentom z dolegliwościami bólowymi układu ruchu. Jedną z głównych specjalizacji w naszym ośrodku jest tak zwany Medyczny Trening Terapeutyczny. Obecnie wiele badań naukowych jasno wskazuje, że terapie aktywne oparte o proste programy ćwiczeń mają bardzo wysoką skuteczność w redukowaniu dolegliwości bólowych. To, co nas wyróżnia to fakt, że kładziemy bardzo duży nacisk właśnie na promowanie Treningu Medycznego oraz edukacji pacjenta, ponieważ są to kluczowe elementy zapewniające długoterminowy efekt naszych działań, a nie jedynie chwilową ulgę. Serdecznie zapraszam Cię do zapoznania się z naszymi mediami społecznościowymi oraz blogiem gdzie dzielimy się darmową wiedzą.

Magister fizjoterapii, specjalista terapii manualnej Michał Musiał. Absolwent Instytutu Kultury Fizycznej w Nowym Sączu oraz Podhalańskiej Państwowej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu. Regularnie uczęszczam na kursy, które poszerzają moją wiedzę oraz umiejętności. W gabinecie pracuję technikami terapii manualnej, które polegają na mobilizacji oraz manipulacji stawów. Posiadam także szkolenia z zakresu terapii nerwowo-mięśniowej, masażu tkanek głębokich, suchego igłowania czy metody PNF. W swojej praktyce zawodowej często trafiają do mnie pacjenci z bólami kręgosłupa oraz bólami stawów obwodowych, pacjenci po przebytych urazach jak i operacjach. Swój czas poza gabinetem poświęcam głównie na podróże górskie, aktywność fizyczną i dobrą muzykę.